تهدید یا فرصت در دوران بحران

صنعت سنگ مانند سایر صنایع تابع شرایط اقتصادی ، سیاسی کشور و جهان پیرامون مان است. و باید تحولات اقتصادی و سیاسی کشور و جهان را بررسی کرد. سنگ یاب در این مقاله قصد دارد نگاهی به شرایط اقتصادی و سیاسی منطقه و تاثیر آن بر روی صنعت سنگ بپردازد.

دلایل کاهش تقاضای سنگ های طبیعی

طبق آمارهای جهانی رشد و مصرف سنگ های طبیعی در سال 2019 در بسیاری از کشورها حدود 35% کاهش یافته است و این در حالیست که مصرف و تقاضای مصرف سنگ های مصنوعی و سرامیک رشد زیادی داشته است. کاهش تقاضای سنگ در دنیا میتواند دلایل گوناگونی داشته باشد.

الف) افزایش قیمت سنگ

یکی از مهمترین دلایل کاهش تقاضای سنگ بالا رفتن قیمت تمام شده آن است و این افزایش قیمت فرصتی شده است برای متریال های مشابه که قیمت به مراتب کمتری نسبت به سنگ های طبیعی دارند. صنعت سرامیک سازی و سنگ های مصنوعی این فرصت را غنیمت شمرده و با الهام گرفتن از طرح و رنگ سنگ های طبیعی توانسته اند محصولاتی شبیه به سنگ های طبیعی را تولید و روانه بازار کنند. و سهمی از بازار سنگ های طبیعی را از آن خود نمایند. افزایش قیمت شاید در کوتاه مدت سوداور باشد ولی در چشم انداز نزدیک خیل عظیمی از تقاضای سنگ به سمت متریال های مشابه خواهد رفت.

دلایل بالا رفتن قیمت سنگ

1- کاهش ارزش پول ملی و وابستگی شدید صنعت سنگ از معدن تا فرآوری به واردات ماشین آلات، مواد مصرفی همچون الماس، رزین، اپوکسی و ساینده ها و ... باعث گردیده هزینه های تولید در این چند ماه گذشته بطور سرسام آوری افزایش یابد.

2- افزایش چندین برابری سنگ خام یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت سنگ میباشد. افزایش قیمت سنگ خام تناسبی با چند برابر شدن هزینه های استخراج ندارد. و لزوم کنترل قیمت سنگ خام امری ضروری به نظر میرسد.  

3- نیروی انسانی مشغول در معادن و واحدهای سنگبری نیروی افغانی است و کاهش ارزش پول ملی باعث تقاضای حقوق بالاتر گردیده و این هم یکی از دلایل بالا رفتن هزینه های تولید شده است.

4- چند برابر شدن کرایه حمل سنگ خام از معادن تا کارخانه های سنگبری تاثیر مستقیم بر روی قیمت تمام شده سنگ گذاشته است. 

رشد روز افزون و بالا بردن توان تولید واحدهای فرآوری و کاهش جهانی تقاضا برای سنگ بزرگترین خطری است که این صنعت را تهدید میکند و باید قبل از ورود به بحران برای آن چاره ای اندیشید.

ب) کاهش ساخت و ساز مسکن

رکود بازار مسکن یکی دیگر از دلایل کاهش تقاضا برای سنگ است. طبق اعلام واحدهای صدور کننده پروانه ساخت در بسیاری از کلان شهرهای ایران تقاضای پروانه ساخت مسکن در کشور حدود 30% نسبت به سال های گذشته کاهش داشته است. و همچنین کاهش میزان صادرات بدلایل مختلف همچون شیوع ویروس کووید 19 و تحریم های بین المللی و ... دست به دست هم داده تا با کاهش تقاضای سنگ روبرو باشیم.

شاید نقدی که به این مطلب وارد میگردد این است که در حال حاضر میزان تقاضا برای خرید داخلی سنگ مطلوب است. باید در پاسخ گفت که این حجم تقاضا برای خرید سنگ ناشی از افزایش قیمت مسکن است و پروژه های ساختمانی برای اینکه سهمی از این بازار مسکن داشته باشند سعی بر آن دارند که هر چه سریعتر پروژه های خود را به اتمام برسانند و این مسئله باعث افزایش تقاضا و خرید سنگ شده است.

کمی غفلت و کوتاهی در این زمینه ممکن است صنعت سنگ را دچار بحران سازد. یکی از اصول اولیه اقتصاد قانون عرضه و تقاضاست و جایی که نمودار عرضه و تقاضا همدیگر را قطع میکنند قیمت مشخص میشود. اما این نمودار در صنعت سنگ جایی همدیگر را قطع میکند که به شدت تقاضا کم خواهد شد و این کاهش تقاضا در زمانی اتفاق خواهد افتاد که واحدهای سنگبری در این چند سال اخیر وراد عرصه تولید شده و یا با نوسازی و تجهیز شدن به ماشین آلات بروز آماده افزایش تولید و فرآوری میباشند.

با یک تحلیل ساده در میابیم که چنانچه پیش بینی دقیق و ارزیابی اقتصادی دقیقی نداشته باشیم ممکن است با یک تهدید جدی روبرو شویم. کاهش ساخت ساز ، افزایش قیمت سنگ و بدنبال آن کاهش تقاضا و تحریم های اقتصادی و مشکلات سر راه صادرات سنگ مخصوصا واحدهای تولید کننده سنگ اسلب مواردی است که صنعت سنگ را تهدید مینماید.

برای جلوگیری از ورود به این بحران باید تمهیداتی اندیشید از جمله ؛ تامین مواد مصرفی و ماشین آلات معادن سنگ که هزینه های استخراج را کاهش خواهد داد و بدنبال آن کنترل و نظارت بر قیمت سنگ خام، نظارت و کنترل کرایه حمل سنگ از معدن و تامین مواد اولیه و مصرفی کارخانجات سنگبری این موارد باعث کاهش هزینه های تولید و قیمت تمام شده سنگ خواهد شد و مصرف کنندگان سنگ را ترغیب مینماید متریال های دیگر را جایگزین سنگ ننمایند. همچنین حمایت های دولتی از صادرکنندگان و ورود به بازارهای جهانی میتواند بخش عظیمی از سنگ های فرآوری شده صادر گردد.